Rząd chce zmienić zasady przejmowania mieszkań komunalnych

Jak wynika z informacji na stronie kancelarii premiera, chodzi o założenia do projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz ustawy o dodatkach mieszkaniowych. Celem - jak poinformowano - ma być usunięcie wątpliwości interpretacyjnych i wprowadzenie poprawek redakcyjnych. Jednocześnie resort chce wprowadzić dodatkowe instrumenty regulacyjne dla gmin, które mają umożliwić im m.in. skuteczniejsze zarządzanie zasobem mieszkaniowym.

Projekt zakłada, że po śmierci najemcy lokalu komunalnego umowa najmu będzie wygasać. Osoby uprawnione, w tym małżonek i dzieci zmarłego będą miały prawo roszczenia o zawarcie nowej umowy najmu danego lokalu. Jeśli będą chciały dalej w nim mieszkać to - jak zakłada projekt - składałyby stosowne oświadczenie do gminy, a ta będzie miała 6 miesięcy na złożenie pisemnej oferty zawarcia umowy.

Obecne przepisy przewidują, że w przypadku śmierci najemcy wyżej wymienione osoby niejako „automatycznie” przejmują najem lokalu. W ocenie resortu sprawia to, że gminy nie mogą zarządzać lokalami w swoim zasobie.

Ma być również wprowadzony przepis dotyczący wysokości odszkodowania od osoby, która pomimo utraty tytułu prawnego do lokalu komunalnego, dalej w nim przebywa. Obecnie - jak podano - prawo przewiduje, że takie odszkodowanie odpowiada wysokości dotychczasowego czynszu. Projekt zmian zakłada, że będzie ono wyższe od czynszu, gdyż w konsekwencji obecnych przepisów „osoba zajmująca lokal bez tytułu prawnego płaci za mieszkanie tyle samo, co osoba zamieszkująca lokal na podstawie umowy najmu”.

Jak zauważono, obecne przepisy prawne nie określają też zasad zwrotu kaucji dla najemców lokali komunalnych, gdy ich czynsz wrośnie w trakcie wynajmowania mieszkania, a najemca rozwiąże umowę już po zwiększeniu tej stawki. Taka sytuacja powoduje konieczność zwrotu kaucji, choć ustawa nie określa na jakich zasadach to zrobić. Zwaloryzowana kaucja ma nie być wyższa niż iloczyn kwoty miesięcznego czynszu po jego zwiększeniu oraz stawki czynszu przyjętej przy pobraniu kaucji.

Resort planuje też wprowadzić korekty usprawniające stosowanie przepisów pozwalających gminom na weryfikację dochodów i majątku osób ubiegających się o mieszkanie komunalne. Takie osoby mają mieć obowiązek składania oświadczenia o nieposiadaniu tytułu prawnego do innego lokalu, w tym domu położonego w tej samej lub pobliskiej miejscowości. Takie oświadczenie będą także składać najemcy. Ponadto gminy mają zyskać możliwość wypowiedzenia umowy najmu w przypadku, gdy ktoś posiada takowe mieszkanie.

Zmiany w tym zakresie to też wydłużenie z 30 do 45 dni terminu na udostępnienie przez ubiegającego się o mieszkanie dokumentów potwierdzających wysokość dochodów, które wykazał w deklaracji. Wprowadzone mają zostać też dodatkowe przesłanki będące podstawą odmowy zawarcia umowy najmu, np. gdy ktoś nie złoży wyżej wspomnianego oświadczenia albo zaświadczenia starosty o niefigurowaniu członków gospodarstwa domowego w ewidencji gruntów i budynków jako właściciel lub współwłaściciel lokalu w tej lub pobliskiej miejscowości.

Kolejną zmianą mają być korekty w funkcjonowaniu przepisów dotyczących weryfikacji, czy najemca lokalu komunalnego spełnia kryterium dochodowe umożliwiające jego wynajem. Taka weryfikacja - zgodnie z projektem - miałaby być przeprowadzana nie rzadziej niż co 5 lat, tu także termin, w którym najemca udostępnia na żądanie gminy dokumenty potwierdzające jego deklarowane dochody ma być wydłużony do 45 dni wobec obecnych 30.

Sposób, w jaki obliczana jest nowa wysokość czynszu w wyniku weryfikacji dochodów po przekroczeniu progu dochodowego, też również ma się zmienić, a jego górna i dolna granica ma być „dookreślona”. Gminy mają móc też wydłużyć okres za jaki składana jest deklaracja o wysokości dochodów. Z weryfikacji dochodów mają zostać wyłączeni emeryci, renciści i osoby, które zawarły z gminą umowę oferowania świadczeń na jej rzecz w zamian za mieszkanie z zasobu komunalnego.

Gminy - zgodnie z projektem - mają też zyskać możliwość wynajmowania 20 proc. lokali będących częściach ich zasobu w budynkach nowo wybudowanych lub po kapitalnym remoncie. Będą mogły też określić odrębne kryteria oddawania w najem takich lokali. Mają one dotyczyć jednak tylko pierwszych najemców, którzy zawrą z gminą umowę najmu w tych budynkach. „Po rozwiązaniu umów najmu z tymi najemcami i opróżnieniu lokali, kolejne umowy najmu lokali będą zawierane na »standardowych« zasadach” - podano. W ocenie projektodawcy zmniejszy to lukę wynajmu przez gminy lokali dla osób średnio zarabiających.

Wprowadzone mają zostać też zmiany w zasadach wypowiadania umów, w których to gmina wynajmuje mieszkanie, by następnie je podnajmować. W takiej sytuacji projekt zakłada, że gmina wypowie umowę podnajmu z zachowaniem co najmniej 6 miesięcznego terminu wypowiedzenia, na koniec miesiąca kalendarzowego. Wyjątkami od tej zasady mają być dwie sytuacje, tj., gdy umowa podnajmu przewiduje inny okres wypowiedzenia lub upływ terminu wypowiedzenia umowy najmu lokalu mieszkalnego przez właściciela nastąpi wcześniej.

Zmiany mają objąć też kwestię przyznawania dodatku mieszkaniowego. To m.in. określenie, że odmówić przyznania dodatku można też w sytuacji, gdy liczba domowników jest zaniżana. Obecne przepisy przewidują odmowę tylko przy zawyżeniu liczby członków gospodarstwa domowego. Ministerstwo zwróciło uwagę, że niektórzy najemcy mogą celowo omijać na deklaracji osoby, których dochody są na tyle wysokie, że spowodowałyby przekroczenie progu dochodowego.

Ponadto resort chce pozwolić gminom weryfikować dochody najemców z umowami zawartymi przed 21 kwietnia 2019 r., na co nie pozwala obecne prawo.

Planuje się, że rząd przyjmie projekt w drugim kwartale 2026 r. (PAP)

jls/ malk/